พาณิชยกรรมและหัตถกรรม: ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจภาคเหนือจากบันทึกข้าหลวงธรรมการ
การศึกษาเศรษฐกิจต่างมณฑลนอกเหนือจากกรุงเทพฯ พบว่ามีหลักฐานที่ให้รายละเอียดบันทึกสภาพความเป็นอยู่และการประกอบอาชีพของราษฎรต่างมณฑลน้อยมาก ฉะนั้นกรณีศึกษามณฑลพายัพได้รับคุณูปการจากบันทึกของข้าหลวงธรรมการ ที่เดินทางมาจากกรุงเทพฯ เพื่อตรวจสอบวิถีชีวิตความเป็นอยู่ในด้าน “พาณิชยกรรมและหัตถกรรม” ในช่วงต้นรัชกาลที่ 6 จะสังเกตได้ว่าวิถีชีวิตส่วนใหญ่ของราษฎรมณฑลพายัพ ยังคงมีระบบเศรษฐกิจแบบยังชีพ และการสร้างรายได้จำกัดอยู่ในระดับครัวเรือน ส่งผลให้วิถีการผลิตสินค้าเพื่อส่งออกมีไม่มากนัก ขณะเดียวกันตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 6 นโยบายของรัฐบาลมุ่งเน้นให้เกิดการขยายฐานเศรษฐกิจเพื่อการส่งออก